Stonehenge – historia i tajemnice
Stonehenge to jeden z najbardziej zagadkowych i fascynujących monumentów na świecie. Usytuowany na rozległych równinach hrabstwa Wiltshire w południowej Anglii, ten kamienny krąg od tysięcy lat budzi zdumienie, podziw i spekulacje na temat swojego prawdziwego przeznaczenia. Jego geneza, funkcja i sposób budowy wciąż pozostają przedmiotem badań i kontrowersji, a każda nowa teoria tylko pogłębia tajemnicę, jaka go otacza.
Według archeologów Stonehenge powstawał etapami na przestrzeni kilku tysięcy lat. Pierwsze struktury w tym miejscu pojawiły się około 3100 roku p.n.e., gdy wybudowano okrągły rów i wał ziemny. Jednak najbardziej rozpoznawalna część, czyli wielkie, pionowo ustawione kamienie, powstała dopiero około 2500 roku p.n.e. Konstrukcja składa się z dwóch głównych rodzajów głazów: masywnych sarsenów ważących nawet 50 ton oraz tajemniczych niebieskich kamieni (blue stones), które pochodzą z odległych gór Preseli w Walii, ponad 200 kilometrów od Stonehenge. Jak ówcześni ludzie byli w stanie przetransportować te ogromne głazy na taką odległość, pozostaje jedną z największych zagadek archeologii.
Mimo że Stonehenge jest jedną z najbardziej badanych prehistorycznych budowli w Europie, wciąż nie znamy jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czemu służył. Jedna z najbardziej klasycznych teorii mówi, że był to rodzaj świątyni poświęconej kultowi słońca i księżyca. Układ kamieni wyraźnie wskazuje na ich astronomiczne znaczenie – główna oś Stonehenge jest precyzyjnie wyrównana ze wschodem słońca w dniu przesilenia letniego i zachodem w dniu przesilenia zimowego. To sugeruje, że budowniczowie posługiwali się zaawansowaną wiedzą o ruchach ciał niebieskich.
Niektórzy badacze uważają, że Stonehenge mogło być pradawnym obserwatorium astronomicznym. W 1963 roku amerykański astronom Gerald Hawkins przeprowadził analizę komputerową układu kamieni i doszedł do wniosku, że służyły one do przewidywania zaćmień księżyca oraz ruchów planet. To zdumiewające, biorąc pod uwagę, że monument powstał tysiące lat przed wynalezieniem pisma i formalnej astronomii.
Inna teoria mówi, że Stonehenge było miejscem kultu związanego z cyklem życia i śmierci. Znalezione wokół kręgu groby sugerują, że mogło być miejscem pochówku dla ważnych osobistości lub kapłanów. W pobliżu odkryto setki ludzkich szczątków, niektóre z nich noszą ślady skomplikowanych rytuałów pogrzebowych. Badania wskazują, że ludzie podróżowali setki kilometrów, by wziąć udział w ceremoniach przy Stonehenge, co czyniło to miejsce centrum religijnym o ogromnym znaczeniu.
Jeszcze inna hipoteza zakłada, że Stonehenge było swego rodzaju centrum leczniczym. Odkrycia archeologiczne sugerują, że niektórzy ludzie przybywali tu ze złamaniami kości lub innymi schorzeniami, a same niebieskie kamienie mogły być uznawane za posiadające magiczne właściwości uzdrawiające. Według niektórych podań Druidzi – kapłani celtyccy – odprawiali tu rytuały i wykorzystywali energię ziemi, aby leczyć chorych.
Stonehenge od wieków było również owiane legendami. Jedna z nich głosi, że monument został wzniesiony przez czarodzieja Merlina, który za pomocą magii przeniósł kamienie z Irlandii. Inna legenda mówi, że są to skamieniałe giganty, którzy zostali zamienieni w kamienie przez potężnego boga. Jeszcze inna wersja głosi, że Stonehenge to pozostałość po starożytnej cywilizacji, być może Atlantydzie, która zniknęła w odmętach czasu.
Nie brakuje również teorii spiskowych. Zwolennicy hipotez o starożytnych astronautach sugerują, że Stonehenge mogło być lądowiskiem dla obcych lub miejscem kontaktu z pozaziemskimi istotami. Układ kamieni, ich masywność i precyzyjne dopasowanie do ruchów słońca niektórzy interpretują jako dowód na ingerencję bardziej zaawansowanej cywilizacji, której technologia była znacznie bardziej rozwinięta, niż sądzimy.
Współczesne badania nieustannie dostarczają nowych informacji na temat Stonehenge. Dzięki analizie DNA odkryto, że niektórzy z ludzi pochowanych w tym miejscu pochodzili z dalekich zakątków Europy, co wskazuje na to, że było to centrum kultu o międzynarodowym znaczeniu. Ponadto najnowsze technologie pozwoliły na odkrycie ukrytych struktur pod ziemią, sugerujących, że Stonehenge było częścią znacznie większego kompleksu, obejmującego długie aleje, mniejsze kamienne kręgi i inne budowle, które mogły mieć sakralne znaczenie.
Dziś Stonehenge pozostaje jednym z najbardziej tajemniczych miejsc na Ziemi. Każdego roku tysiące ludzi zbierają się tam podczas letniego i zimowego przesilenia, aby celebrować starożytne rytuały i podziwiać, jak wschodzące słońce idealnie wpasowuje się w układ kamieni. Czy jego budowniczowie posiadali sekretną wiedzę o kosmosie? Czy było miejscem pochówku, świątynią czy obserwatorium? A może jego prawdziwa funkcja wciąż czeka na odkrycie?
Bez względu na to, jakie było jego pierwotne przeznaczenie, jedno jest pewne – Stonehenge pozostaje monumentalnym świadectwem dawnych cywilizacji, które znały tajemnice, jakich być może nigdy w pełni nie zrozumiemy. Dopóki nie rozwikłamy jego zagadek, pozostanie jednym z najbardziej fascynujących i tajemniczych miejsc na świecie.
